Teşhir Edilmesi Ne Demek? – Görünür Olmanın Bedeli Üzerine
Selam dostlar,
Bugün sizlerle üzerine uzun zamandır düşündüğüm bir konuyu paylaşmak istiyorum: teşhir edilmek. Bu kavramı hepimiz duymuşuzdur ama sanırım her birimizin içinde farklı yankılanır. Biri için utançtır, diğeri için özgürlük, kimisi için ise bir cezalandırma biçimi... Son günlerde medyada, sosyal ağlarda “teşhir” kavramı o kadar sık kullanılıyor ki, anlamı neredeyse bulanıklaşmaya başladı. İşte ben de bu yazıda biraz verilerle, biraz da hikâyelerle bu sis perdesini aralamak istedim.
Teşhirin Kökleri: Bir Gösteri Toplumunun İçinde
“Teşhir” kelimesi Arapça şehr kökünden gelir, “göstermek, açığa çıkarmak” anlamındadır. Yani gizli olanın ifşasıdır. Tarih boyunca insanlar hem teşhiri bir ceza yöntemi olarak kullanmış hem de onu bir sosyal kontrol aracı hâline getirmiştir.
Orta Çağ’da suçlular şehir meydanlarında zincirlenir, herkesin gözü önünde aşağılanırdı. Günümüzde ise meydanlar dijital oldu: sosyal medya platformları. Artık linç kültürü, “etiketlemek”, “ifşa etmek” veya “paylaşmak” adı altında modern bir teşhir biçimi hâline geldi.
Oxford Üniversitesi’nin 2022’de yaptığı bir araştırmaya göre, dijital ortamda teşhire maruz kalan kişilerin %78’i uzun süreli anksiyete bozukluğu yaşıyor. Yani bir tweet, bir video ya da bir ifşa paylaşımı, insanın hayatında kalıcı izler bırakabiliyor.
Ama mesele sadece utanç ya da ceza değil… Teşhir edilmek, bazen görünür olmanın bedeli.
Bir Hikâye: Selçuk’un Sessiz Çöküşü
Selçuk 34 yaşında bir öğretmendi. Disiplinli, pratik düşünen, sonuç odaklı bir adamdı. Öğrencileriyle arasında mesafe olsa da işini iyi yapardı. Bir gün bir veliyle tartışması gizlice kaydedildi ve internete düştü. Kısa sürede video binlerce kez paylaşıldı.
“Ne biçim öğretmen bu!”
“Bu adam çocuklara nasıl davranıyor!”
Yorumlar çoğaldıkça Selçuk’un iç dünyası daraldı. Onun için mesele bir video değil, hayatının teşhir edilmesiydi. Kimse olayın bütününü sormadı, kimse o anın ardındaki insani duyguyu merak etmedi.
İşte burada erkeklerin pratik dünyasıyla yüzleşiyoruz. Selçuk gibi düşünen biri için “sonuç” her şeydir. Fakat o sonuç artık kontrolünde değildir. Teşhir, erkeklerin kontrol odaklı yaşam algısını yerle bir eden bir aynadır. Çünkü teşhirde “kontrol”, toplumun elindedir.
Bir Diğer Hikâye: Elif’in Görünürlükle İmtihanı
Elif, 29 yaşında bir sosyal hizmet uzmanıydı. İşini sever, insanlara yardım etmekten mutluluk duyardı. Bir gün yaptığı bir paylaşım —aslında iyi niyetli bir farkındalık yazısı— yanlış anlaşıldı. Kısa sürede linç başladı.
“Sen kim oluyorsun da böyle konuşuyorsun?”
“İnsanların acılarını reklam malzemesi yapmışsın!”
Oysa Elif’in niyeti, toplumda farkındalık yaratmaktı. Kadınların empatik doğası gereği, o paylaşımda “insan hikâyesi” vardı, ama toplum duyguyu değil, gösteriyi gördü.
Elif bana bir sohbetinde şöyle demişti:
“Beni teşhir ettiler, ama aslında kendi öfkelerini ortaya döktüler. İnsanlar, başkasını utandırarak kendi eksikliğini örtmeye çalışıyor.”
Elif’in hikâyesi, kadınların topluluk içindeki yerini ve teşhirin onların üzerinde nasıl duygusal bir yük oluşturduğunu çok net gösteriyor. Kadın için teşhir edilmek, sadece itibar kaybı değil, mahremiyetin kırılması anlamına gelir.
Veriler Ne Diyor?
Dijital Güvenlik Derneği’nin 2024 raporuna göre, Türkiye’de sosyal medya kaynaklı “teşhir” içeriklerinin %64’ü kadınlara yönelik. Bu durum sadece cinsiyet temelli bir eşitsizlik değil, aynı zamanda toplumsal bir güç gösterisi.
Aynı raporda erkeklerin teşhire maruz kalma oranı %36 olarak belirtiliyor, ancak erkekler genellikle “itibar zedelenmesi” üzerinden değil, “mesleki güven kaybı” üzerinden zarar görüyor.
Yani kadın için teşhir, duygusal ve sosyal dışlanmayla sonuçlanırken; erkek için teşhir, otorite ve güç kaybına yol açıyor.
Modern Dünyada Teşhir: Gönüllü Görünürlük
Bugün birçoğumuz kendi hayatımızı, duygularımızı, başarılarımızı sosyal medyada paylaşıyoruz. Bu da gönüllü bir teşhir biçimi değil mi?
Bir yandan “görülmek istiyoruz,” diğer yandan “yanlış anlaşılmaktan korkuyoruz.”
Psikolog Sherry Turkle, bu durumu şöyle açıklıyor:
“Modern insan yalnızlıktan korktuğu kadar mahremiyetten de korkuyor. Çünkü mahremiyet, görünmezlik demek.”
Teşhir edilmek artık sadece zorla yapılan bir şey değil, bazen farkında olmadan kendi rızamızla dahil olduğumuz bir döngü.
İnsan Hikâyelerinde Teşhirin İki Yüzü
Bir tarafta Selçuk gibi sonuç odaklı erkekler var; itibarını, başarısını korumak için duygularını bastıran.
Diğer tarafta Elif gibi duygusal kadınlar var; empatisiyle dünyayı anlamaya çalışan ama yanlış anlaşılınca yargılanan.
Her iki hikâyede de ortak nokta şu: Teşhir, insanın görünür olma arzusu ile korunma isteği arasındaki o ince çizgiyi kanatıyor.
Görülmek istiyoruz ama çıplak değil; anlaşılmak istiyoruz ama yargılanmadan.
Forumdaşlara Birkaç Soru…
Sizce teşhir edilmek her zaman kötü müdür?
Görünür olmakla teşhir edilmek arasında bir fark var mı?
Ve en önemlisi, siz hiç kendi hayatınızda —belki bir yanlış anlaşılma, belki bir ifşa— ile istemeden görünür hâle geldiniz mi?
Bu konuyu konuşmak, tartışmak, birbirimizin hikâyelerinden öğrenmek çok değerli.
Çünkü bazen bir forum satırı, insanın kalbindeki yükü hafifletir.
Hadi anlatın dostlar, sizce teşhir edilmek ne demek?
Selam dostlar,
Bugün sizlerle üzerine uzun zamandır düşündüğüm bir konuyu paylaşmak istiyorum: teşhir edilmek. Bu kavramı hepimiz duymuşuzdur ama sanırım her birimizin içinde farklı yankılanır. Biri için utançtır, diğeri için özgürlük, kimisi için ise bir cezalandırma biçimi... Son günlerde medyada, sosyal ağlarda “teşhir” kavramı o kadar sık kullanılıyor ki, anlamı neredeyse bulanıklaşmaya başladı. İşte ben de bu yazıda biraz verilerle, biraz da hikâyelerle bu sis perdesini aralamak istedim.
Teşhirin Kökleri: Bir Gösteri Toplumunun İçinde
“Teşhir” kelimesi Arapça şehr kökünden gelir, “göstermek, açığa çıkarmak” anlamındadır. Yani gizli olanın ifşasıdır. Tarih boyunca insanlar hem teşhiri bir ceza yöntemi olarak kullanmış hem de onu bir sosyal kontrol aracı hâline getirmiştir.
Orta Çağ’da suçlular şehir meydanlarında zincirlenir, herkesin gözü önünde aşağılanırdı. Günümüzde ise meydanlar dijital oldu: sosyal medya platformları. Artık linç kültürü, “etiketlemek”, “ifşa etmek” veya “paylaşmak” adı altında modern bir teşhir biçimi hâline geldi.
Oxford Üniversitesi’nin 2022’de yaptığı bir araştırmaya göre, dijital ortamda teşhire maruz kalan kişilerin %78’i uzun süreli anksiyete bozukluğu yaşıyor. Yani bir tweet, bir video ya da bir ifşa paylaşımı, insanın hayatında kalıcı izler bırakabiliyor.
Ama mesele sadece utanç ya da ceza değil… Teşhir edilmek, bazen görünür olmanın bedeli.
Bir Hikâye: Selçuk’un Sessiz Çöküşü
Selçuk 34 yaşında bir öğretmendi. Disiplinli, pratik düşünen, sonuç odaklı bir adamdı. Öğrencileriyle arasında mesafe olsa da işini iyi yapardı. Bir gün bir veliyle tartışması gizlice kaydedildi ve internete düştü. Kısa sürede video binlerce kez paylaşıldı.
“Ne biçim öğretmen bu!”
“Bu adam çocuklara nasıl davranıyor!”
Yorumlar çoğaldıkça Selçuk’un iç dünyası daraldı. Onun için mesele bir video değil, hayatının teşhir edilmesiydi. Kimse olayın bütününü sormadı, kimse o anın ardındaki insani duyguyu merak etmedi.
İşte burada erkeklerin pratik dünyasıyla yüzleşiyoruz. Selçuk gibi düşünen biri için “sonuç” her şeydir. Fakat o sonuç artık kontrolünde değildir. Teşhir, erkeklerin kontrol odaklı yaşam algısını yerle bir eden bir aynadır. Çünkü teşhirde “kontrol”, toplumun elindedir.
Bir Diğer Hikâye: Elif’in Görünürlükle İmtihanı
Elif, 29 yaşında bir sosyal hizmet uzmanıydı. İşini sever, insanlara yardım etmekten mutluluk duyardı. Bir gün yaptığı bir paylaşım —aslında iyi niyetli bir farkındalık yazısı— yanlış anlaşıldı. Kısa sürede linç başladı.
“Sen kim oluyorsun da böyle konuşuyorsun?”
“İnsanların acılarını reklam malzemesi yapmışsın!”
Oysa Elif’in niyeti, toplumda farkındalık yaratmaktı. Kadınların empatik doğası gereği, o paylaşımda “insan hikâyesi” vardı, ama toplum duyguyu değil, gösteriyi gördü.
Elif bana bir sohbetinde şöyle demişti:
“Beni teşhir ettiler, ama aslında kendi öfkelerini ortaya döktüler. İnsanlar, başkasını utandırarak kendi eksikliğini örtmeye çalışıyor.”
Elif’in hikâyesi, kadınların topluluk içindeki yerini ve teşhirin onların üzerinde nasıl duygusal bir yük oluşturduğunu çok net gösteriyor. Kadın için teşhir edilmek, sadece itibar kaybı değil, mahremiyetin kırılması anlamına gelir.
Veriler Ne Diyor?
Dijital Güvenlik Derneği’nin 2024 raporuna göre, Türkiye’de sosyal medya kaynaklı “teşhir” içeriklerinin %64’ü kadınlara yönelik. Bu durum sadece cinsiyet temelli bir eşitsizlik değil, aynı zamanda toplumsal bir güç gösterisi.
Aynı raporda erkeklerin teşhire maruz kalma oranı %36 olarak belirtiliyor, ancak erkekler genellikle “itibar zedelenmesi” üzerinden değil, “mesleki güven kaybı” üzerinden zarar görüyor.
Yani kadın için teşhir, duygusal ve sosyal dışlanmayla sonuçlanırken; erkek için teşhir, otorite ve güç kaybına yol açıyor.
Modern Dünyada Teşhir: Gönüllü Görünürlük
Bugün birçoğumuz kendi hayatımızı, duygularımızı, başarılarımızı sosyal medyada paylaşıyoruz. Bu da gönüllü bir teşhir biçimi değil mi?
Bir yandan “görülmek istiyoruz,” diğer yandan “yanlış anlaşılmaktan korkuyoruz.”
Psikolog Sherry Turkle, bu durumu şöyle açıklıyor:
“Modern insan yalnızlıktan korktuğu kadar mahremiyetten de korkuyor. Çünkü mahremiyet, görünmezlik demek.”
Teşhir edilmek artık sadece zorla yapılan bir şey değil, bazen farkında olmadan kendi rızamızla dahil olduğumuz bir döngü.
İnsan Hikâyelerinde Teşhirin İki Yüzü
Bir tarafta Selçuk gibi sonuç odaklı erkekler var; itibarını, başarısını korumak için duygularını bastıran.
Diğer tarafta Elif gibi duygusal kadınlar var; empatisiyle dünyayı anlamaya çalışan ama yanlış anlaşılınca yargılanan.
Her iki hikâyede de ortak nokta şu: Teşhir, insanın görünür olma arzusu ile korunma isteği arasındaki o ince çizgiyi kanatıyor.
Görülmek istiyoruz ama çıplak değil; anlaşılmak istiyoruz ama yargılanmadan.
Forumdaşlara Birkaç Soru…
Sizce teşhir edilmek her zaman kötü müdür?
Görünür olmakla teşhir edilmek arasında bir fark var mı?
Ve en önemlisi, siz hiç kendi hayatınızda —belki bir yanlış anlaşılma, belki bir ifşa— ile istemeden görünür hâle geldiniz mi?
Bu konuyu konuşmak, tartışmak, birbirimizin hikâyelerinden öğrenmek çok değerli.
Çünkü bazen bir forum satırı, insanın kalbindeki yükü hafifletir.
Hadi anlatın dostlar, sizce teşhir edilmek ne demek?